Risicofactoren bij dodelijke arbeidsongevallen: vaak jong, buitenlands en/ of onderaannemer.

Een 24-jarige landarbeider wordt doodgedrukt onder een silagebaal (kuilvoer), een 18-jarige vrouwelijke machinebediende overlijdt wanneer ze wordt geraakt door een dumper in een mijn, drie buitenlandse bouwvakkers komen om bij hetzelfde liftongeluk, een 26-jarige betonwerker overlijdt wanneer een bouwlift instort… De lijst van mensen die vorig jaar in Zweden zijn omgekomen bij een arbeidsongeval is ontstellend lang.

2023 is een van de donkerste jaren in de moderne tijd op het gebied van slechte gezondheid en veiligheid. 65 dodelijke slachtoffers. Minstens. Arbeidsmigranten die bijvoorbeeld in de bouw of bosbouw werken, zijn niet opgenomen in het onderzoek van de Zweedse Arbeidsinspectie.

Daarnaast sterven elk jaar ongeveer 3000 mensen aan werk gerelateerde ziekten, variërend van stress die psychische aandoeningen of hart- en vaatziekten veroorzaakt tot fysieke verwondingen op het werk die bijvoorbeeld dodelijke longkanker veroorzaken.

Deze dodelijke statistieken zijn een duidelijke verklaring dat het niet goed gaat met de Zweedse arbeidsmarkt. We mogen nooit vergeten dat achter elk cijfer een tragisch menselijk lot schuilgaat, waarbij de moeder of vader, vriend, zoon of dochter nooit meer terugkomt of nooit meer dezelfde is. Levens worden verwoest en relaties uitgewist.

Wat er gebeurt is een gezondheids- en veiligheidsdrama dat in drie woorden kan worden samengevat: jong, buitenlands en onderaannemer. De meeste mensen die op het werk overlijden zijn jonge mensen die geen adequate veiligheidsopleiding hebben gehad. Ze worden op korte termijn binnengehaald en niemand bekommert zich om hun veiligheid, ook zijzelf niet. De meesten zijn in dienst van onderaannemers in bijvoorbeeld de bouw.

Onderaanneming is de beste voedingsbodem gebleken voor onverantwoordelijk gedrag op het gebied van gezondheid en veiligheid. En te veel van hen hebben een buitenlandse achtergrond. Arbeidsjournaliste Elinor Torp heeft uitgebreid geschreven over de cynische uitbuiting door werkgevers van arbeidsmigranten die in een schaduwmaatschappij leven. Zelfs legale buitenlandse werknemers krijgen te maken met ongelukken, vaak als gevolg van taalproblemen. In nieuwe industriële ondernemingen zoals de accufabrieken in Noord-Zweden worden zo’n 60 verschillende talen gesproken.

Dit is een uitdaging voor systematisch beheer van de werkomgeving.

Zowel sociaaldemocratische als centrumrechtse regeringen praten over een nul visie voor dodelijke ongevallen, maar er gebeurt te weinig. De verantwoordelijke minister, Paulina Brandberg, heeft de Zweedse Arbeidsmilieu Autoriteit nu opdracht gegeven om het aantal onaangekondigde inspecties te verhogen, wat goed is. Helaas is dit niet genoeg. De Arbeidsmilieu-autoriteit moet substantiële middelen krijgen. Veiligheidsvertegenwoordigers moeten ook de kans krijgen om te werken.

Verschillende onderzoeken van de overheid hebben voorgesteld om te investeren in regionale veiligheidsvertegenwoordigers. Dit alles om iets te doen aan de gevaarlijke werkomgevingen waarvan we de gevolgen zien in de statistieken met dodelijke slachtoffers.

In januari van dit jaar zouden de regionale veiligheidsvertegenwoordigers meer werkplekken mogen betreden, zoals voorgesteld in het derde overheidsonderzoek in 2022. Dit onderzoek ligt echter stof te verzamelen bij het ministerie van Arbeid. Niemand weet wat er in de toekomst met de veiligheidsvertegenwoordigers zal gebeuren. Een kwestie die voorheen oncontroversieel was, is helaas gepolitiseerd.

Een groot probleem is dat het aantal veiligheidsvertegenwoordigers op de arbeidsmarkt afneemt. Iets wat ook minister Paulina Brandberg zorgen baart, die afgelopen herfst de Zweedse Arbeidsmilieu Autoriteit opdracht gaf om te kijken hoe het aantal veiligheidsvertegenwoordigers kan worden verhoogd. Helaas voegde de opdracht eraan toe “dat het van toepassing was ongeacht of de veiligheidsvertegenwoordigers al dan niet aangesloten waren bij een vakbond”, wat LO, TCO en SACO woedend maakte.

Dit is hoe politisering kan leiden tot verlamming. We hebben een nieuwe geest van consensus nodig over het beheer van de werkomgeving op de Zweedse arbeidsmarkt. Anders dreigt Vision Zero een rookgordijn met nul effect te worden………

Vertaald vanuit het Zweeds door Henk Stuiver.
( zie: Arbetarskydd)